بحث توليد علم نخستين بار در كشور ما در سال 1365 در دانشگاه تهران مطرح شد، اما در آن زمان در حد يك واژه باقي ماند و فقط خمير مايه اوليه آن شكل گرفت. در سال 73-1372 اين مساله به صورت جدي‌تري مطرح و حتي چندين بار تلاش شد كه دفتري اختصاص در وزارت فرهنگ و آموزش عالي آن روز تاسيس و به مسائل علم‌سنجي بپردازد كه متاسفانه در اين زمينه توفيقي حاصل نشد. در اين سال‌ها تنها دانشگاه تهران بود كه اعلام كرد به نويسندگاني كه مقالات آنها را در مجلات بين‌المللي چاپ شود، جوايز قابل ملاحظه‌اي اهدا خواهد كرد. در واقع اين اقدام نخستين گام جدي در زمينه توليد علمي بود.
در سال 1379 بحث توليد علم در معاونت پژوهشي وزارت علوم تحقيقات و فناوري، با تاسيس گروه علم سنجي در «مركز تحقيقات سياست علمي كشور» به شكل سازمان يافته‌تري دنبال و در اين رابطه اعلام گرديد به هر مقاله معتبر بين‌المللي مبالغ مالي قابل توجهي تعلق مي‌گيرد و حتي برخي دانشگاه‌ها داشتن مقاله معتبر بين‌المللي را پيش‌شرط ارتقاي شغلي اعضاي هيات علمي مطرح كردند.
خوشبختانه بحث توليد علم و سنجش داده‌هاي علمي در سال‌هاي اخير به يك گفتمان قالب در مجامع علمي كشور تبديل شده است. اين مقوله كه در گذشت نه چندان دور، مطالب و آگاهي كمي پيرامون آن وجود داشت، تبديل شدنش به يك گفتمان، علاوه بر آنكه نشانگر ارتقاي كيفيت علمي در ايران مي‌باشد، نويد بخش نگرشي نو و جدي در مسائل علمي و پژوهشي كشور بوده و مي‌تواند مراكز تحقيقاتي را به سمت توليد جهاني علم سوق داده و عزم استادان پيشرو دانشگاه‌ها جهت ورود به رقابت جهاني و كسب اعتبار براي كشور را دو چندان نمايد.
اخيرا نيز انتشار گزارشي در مجله آمريكايي «نيچر» در مورد جايگاه علمي كشورهاي جهان كه توسط «ديويد اي.كينگ» عضو دفتر علوم و تكنولوژي انگليس تهيه شده بود و قرار دادن ايران در رتبه سي‌‌ام جهاني، به لحاظ توليد علمي و همچنين استناد مسوولان وزارت علوم به آن گزارش واكنش‌هاي مختلفي را از سوي شخصيت‌هاي علمي و دانشگاهي به خود معطوف داشت، چرا كه آنها معتقد بودند قرار گرفتن ايران در رتبه سي‌‌ام توليد علم جهاني براساس مطلب نشريه نيچر اتفاقي بوده و نويسنده فقط 30 كشوري كه 98درصد مقالات چاپ شده‌اي كه در كارهاي تحقيقاتي بيشترين ارجاع به آنها صورت گرفته را مورد مقايسه قرار داده است.
مجيد وهابيان طهرانى
دیدگاهتان را بنویسید