یکی از مواردی که امروزه در صنعت و تجارت بسیار رایج شده است و کاربردهای زیادی دارد، انتقال تکنولوژی از نهادی به نهاد دیگر و حتی از کشوری به کشور دیگر است. منظور از انتقال تکنولوژی این است که شخص یا نهادی که یک فناوری و تکنولوژی خاص را در اختیار دارد به طریقی (قرارداد یا سایر راه‌های حقوقی موجود) این فناوری را به شخص یا نهاد دیگر منتقل کند؛ به‌نحوی که انتقال‌گیرنده به آن فناوری مسلط شود و بتواند مانند انتقال‌دهنده از آن استفاده کند.
اساسا انتقال تکنولوژی ممکن است به راه‌های مختلفی صورت بگیرد. در بسیاری از موارد این انتقال ممکن است از طریق دولت‌ها و نهادهای عمومی مشابه (به‌عنوان مثال از طریق سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم) صورت بگیرد اما در بسیاری موارد هم بنگاه‌های تجاری به قصد تولید سود اقدام به انتقال تکنولوژی می‌کنند. در این نوشته‌ی مختصر قصد داریم راه‌های قراردادی انتقال تکنولوژی را بررسی کنیم. برای انتقال تکنولوژی بسته به نوع تکنولوژی و صنعت مربوطه یا شرایط و خواسته‌های انتقال‌دهنده و انتقال‌گیرنده راه‌های متفاوتی وجود دارد. از پرکاربردترین این قراردادها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قراردادهای فروش یا انتقال؛
- قراردادهای لیسانس یا پروانه‌ی بهره‌برداری؛
- قراردادهای کلید در دست؛
- قراردادهای مشارکت/ جوینت وینچر؛ (هنگامی که دو یا چند شخص اعم از حقیقی و حقوقی با مشارکت و همکاری یکدیگر سعی در تحقق هدفی دارند)
- قراردادهای فرانشیز.
هرکدام از این قراردادها ویژگی‌ها و مسائل خاص خود را دارند که در این مبحث کوتاه مجال طرح همه‌ی آنها را نداریم. بنابراین در ادامه‌ی این مقاله به‌طور مختصر به مفهوم و ویژگی‌های هرکدام از این قراردادها اشاره می‌کنیم.
دکتر شهداد شعبانی
دیدگاهتان را بنویسید