وکالت تسخیری یا وکالت انتخابی نوعی از وکالت است که از طرف دادگاه در امور کیفری بهمنظور برابری موقعیت متهم و دادستان برای نتیجهی عادلانهی آن و دفاع از حقوق متهم به وکلای دادگستری ارجاع میشود. دامنهی اختیارات وکیل تسخیری با وکیل تعیینی تفاوتی ندارد و تنها در مرجع تعیینکننده متفاوت است.
در برخی از امور کیفری که مجازات آنها اعدام، قصاص نفس، سنگسار یا حبس ابد است، به دلیل پایین بودن معلومات حقوقیِ متهمین برای دفاع از خود در این جرایم سنگین، داشتن وکیل در دادگاه اجباری است. حال اگر شخص متهم، نخواهد یا نتواند وکیلی به دادگاه معرفی کند یا حتی خودش نیز چنین درخواستی نکند، دادگاه اجبارا برای وی وکیل تسخیری تعیین میکند. البته در جرایم منافی عفت عمومی (مانند زنا و لواط و …) متهم اختیار دارد که از حضور یا معرفی وکیل برای خود امتناع کند.
در مابقی دعاوی کیفری اگرچه داشتن وکیل اجباری نیست اما متهم و شاکی حق دارند که از وکیل استفاده کنند. در اقشار ضعیف جامعه که فرد توانایی مالی برای انتخاب وکیل نداشته باشد و احتمالا اطلاعات کافی نیز برای دفاع از خود ندارد، میتواند از دادگاه تقاضای تعیین وکیل کند. حال اگر دادگاه تشخیص دهد که متهم قادر به انتخاب وکیل نیست، میتواند با استفاده از بودجهی دادگستری برای متهم، وکیلی تسخیر کند.
نکتهی قابل ذکر این است که در صورت تعیین وکیل از طرف دادگاه، قابل تغییر از سوی متهم نیست مگر در مواردی که ترس آن باشد تا بیطرفی و امین بودن وکیل دچار اخلال شود؛ در این رابطه مواردی در قانون ذکر شده است مانند اینکه وکیل تسخیری، همسر یا فرزند او دارای نفع شخصی در پرونده باشند، بین وکیل با یکی از اصحاب دعوا رابطهی خویشاوندی وجود داشته باشد، وکیل قیم یا مخدوم یکی از طرفین باشد، یکی از طرفین مباشر یا متکفل امور وکیل یا همسر وی باشد، وکیل تسخیری یا همسر یا فرزند او، وارث یکی طرفین دعوا باشد، وکیل تعیینشده در گذشته پیرامون موضوع دعوای اقامه شده به عنوان دادرس یا داور یا کارشناس یا گواه اظهارنظر کرده باشد و همچنین بین وکیل تسخیری و یکی از طرفین یا همسر یا فرزند او دعوای حقوقی یا جزایی مطرح باشد یا در سابق مطرح بوده و از تاریخ صدور حکم قطعی دو سال نگذشته باشد. همچنین با معرفی شخص بهعنوان وکیل تسخیری، وی نمیتواند مسئولیت محول شده را نپذیرد، زیرا که هر وکیل دادگستری در سال باید سه دفعه، تسخیرا و مجانا برای متهمین وکالت کند. البته اگر وکیل تسخیری مایل نباشد که بهصورت رایگان وکالت کند، میتواند از دادگاه تقاضای حقالزحمه نماید و همانطور که ذکر شد، حقالوکالهی وی از ردیفهای مربوط به بودجهی دادگستری پرداخت میشود و بر اساس مقدار کاری است که انجام شده و از تعرفهی قانونی تجاوز نمیکند. اما وکلای دادگستری باید تمامی سعی و تلاش خود برای دفاع از متهم را بهکار گیرند تا تفکر غالب بر اذهان عمومی مبنی بر اینکه وکلای تسخیری به این علت که رایگان عمل میکنند انگیزهای برای حاکم شدن یا نشدن متهم ندارند یا بهعبارتی وجدان کاری ندارند، کمرنگ شود.
دیدگاهتان را بنویسید