قضات دادگستری در اجرای این وظیفه مهمترین نقش را ایفا میکنند و سردمدار دادگستری در جامعه هستند. این وظیفهی خطیر موجب میشود تا قضات از شرایط و جایگاه ویژهای بهرهمند باشند. دراصل ۱۶۴ قانون اساسی ایران آمده است که نمیتوان قاضی را از مقامی که شاغل آن است، بدون محاکمه و ثبوت جرم یا تخلفی که موجب انفصال است، بهطور موقت یا دائم منفصل کرد. این اصل مؤید مصونیت شغلی است. مصونیت شغلی به این معنا است که قانون کیفری درمورد فرد دارندهی مصونیت اجرا میشود و مرتکب، قابل مجازات است؛ لیکن تعقیب، محاکمه و مجازات مرتکب مستلزم رعایت تشریفات خاص است.
تشریفات خاص تعقیب قضات موجب میشود آنها در دادرسیهای خود جانب بیطرفی را رعایت کنند و در صدور رأی مستقل باشند. استقلال و بیطرفی قضات صدور رأی عادلانه را از جانب آنها تضمین میکند. بااینحال این منصب خطیر همواره درمعرض لغزشها و بیقانونیهای قضات است. بههمیندلیل مقرراتی در باب تخلفات قضات و مجازاتهای انتظامی و کیفری آنها وضع شده است.