مصطفی کرمانی
سال 1369 بود ، مطابق معمول آخر هفته ها تصمیم داشتیم به صورت دوره ای خونه یکی از اقوام جمع بشیم و فیلم ببینیم . البته نه از صدا و سیما ! بلکه دستگاه ویدوئو !
عصر پنجشنبه بود و متوجه شدیم که همه فیلم ها تکراری اند. واسه همین به پسر عمه ام که از همه زبر و زرنگ تر بود گفتیم یه فیلم جدید بگیره !
پسر عمه ام الان هم جثه بزرگی نداره چه برسه به اون زمان که سن و سالی هم نداشت. شاید یادتون نیاد ولی فیلم ها دو نمونه بودن ، فیلم نوار بزرگ و نوار کوچیک ، ولی به دلایلی که اشاره خواهیم کرد روزبروز استفاده از نوارهای بزرگ همه گیر می‌شد ، پسر عمه باید فیلم نوار بزرگ رو تو پیرهنش پنهون میکرد و بدنی مکعبی شکل شبیه باب اسفنجی پیدا میکرد. معمولا بعد از تاریک شدن هوا تردد میکرد ولی اینبار وقتی هنوز دم دمای غروب بود برای تهیه فیلم اقدام کرده بود. طبیعی بود که این موجود مکعبی شکل توجه ماموران رو به خودش جلب کنه و برای پاره ای از توضیحات متوقفش کنند.
اون داستان با وساطتت بزرگترها ختم به خیر شد. بعدها هم که خودتون بهتر می‌دونید به طور کلی استفاده از ویدئو آزاد شد و چند سال بعد از اون کلا این نوع فیلم جای خودش رو به لوحهای فشرده یا همون CD داد. ولی همیشه برام سئوال بود که چرا ما از نوارهای ویدئوی کوچیکتر استفاده نمی کردیم؟ در حالیکه کیفیت بهتری داشتند و حتی جابجایش هم ساده تر بود.
قبل از هرچیز لازمه یادآوری کنم اسم نوارهای کوچک بتامکس بود. حالا توجه تون رو به تحلیل زیر جلب می‌کنم :
استاندارد بتاماکس در سال ۱۹۷۵ توسط سونی معرفی شد و یک سال بعد، کمپانی JVC، استاندارد VHS را معرفی کرد. در حدود ۱۰ سال این دو فرمت در دنیا رایج بودند و باهم مبارزه می‌کردند که سرانجام سونی شکست را پذیرفت، اما آیا این شکست منصفانه بود و VHS برتری خاصی داشت؟ در واقع این گونه نبود و حتی بتاماکس تقریبا برتری‌هایی هم داشت، اما چند عامل در این میان نقش داشتند که باعث بحث برانگیز شدن پیروزی VHS شده‌اند. بیشتر صاحب نظران عقیده دارند که برتری تکنولوژیکی بتاماکس، مغلوب بازاریابی استادانه و هوشمندانه حامیان استاندارد VHS شده است، اما در حقیقت تمام داستان این نیست و دلایل پیچیده‌تری هم وجود دارد.
Akio Morita، بنیان‌گذار سونی عقیده دارد که مشکلات صدور مجوز میان سونی و سایر کمپانی‌ها موجب کندی رشد بتاماکس و ایجاد فرصت برای VHS شده است؛ با این حال، این هم تمام داستان نیست. تکنولوژی ساده‌تر و تولید ارزان‌تر دستگاههای پخش و ضبط VHS، برای کمپانی‌های مختلف، یک عامل موثر در تصمیم گیری برای پشتیبانی از این فرمت بود.
تولید کنندگان دستگاههای پخش و ضبط ویدیو در دو جبهه صف آرایی کرده بودند؛ در دسته اول، حامیان بتاماکس و متحدان سونی، کمپانی‌های توشیبا، سانیو، NEC، آیوا و پایونیر و در دسته دوم، حامیان VHS و متحدان JVC، کمپانی‌های ماتسوشیتا ( پاناسونیک)، هیتاچی، میتسوبیشی، شارپ و Akai قرار داشتند.
وقتی سونی به خود آمده بود متوجه شد که JVC مشتری را مجاب کرده است تا نوار بزرگ تهیه کند زیرا تعداد دستگاههای نوار بزرگ بیشتر بود ، تولید کنندگان بیشتری با قیمت ارزان تر دستگاههای نوار بزرگ را تولید می‌کنند و این چرخه به همین صورت ادامه داشته و به فراگیر شدن نوارها و دستگاههای نوار بزرگ کمک می‌کند و دیگر جایی برای بتامکس در بازار وجود ندارد. و در این بین شرکتهای تولید کننده نوار بزرگ از جمله JVC هستند که با در دست گرفتن بازار برنده رقابت هستند.
در نتیجه، مجموعه دلایلی که گفتیم موجب پیروزی VHS و به حاشیه رفتن بتاماکس شد که مهمترین آن استراتژی های نفوذ در بازار JVC بود . سرانجام در سال ۱۹۹۳ تولید بتاماکس در آمریکا به پایان رسید و آخرین دستگاه با این فرمت، در ژاپن و در سال ۲۰۰۲ تولید شد. خوب است بدانید که با وجود گذشت بیش از ۱۳ سال از توقف تولید دستگاههای پخش و ضبط بتاماکس، سونی همچنان به پشتیبانی از این فرمت ادامه می‌دهد و نوارهای بتاماکس هم‌اکنون هم تولید می‌شوند، هر چند که سونی به تازگی خبر پایان پشتیبانی از فرمت بتاماکس در سال ۲۰۱۶ را اعلام کرده است، اما پشتیبانی ۱۴ ساله از یک تکنولوژی شکست خورده، فقط نشانه یک موضوع است: اصالت و اعتبار کمپانی سونی و احترام به مشتری!
ناگفته نماند که شرکت JVC هم در سال 2008 استراتژی ادغام را در پیش گرفت و شرکت JVCKENWOOD تاسیس شد که در این سالها به موفقیتهایی هم دست یافته است.
مصطفی کرمانی
دیدگاهتان را بنویسید