فورس ماژور (Force Majeure) یا قوه قهریه، اصطلاحی در حقوق فرانسه است که معنای عام و خاص دارد. فورس ماژور در معنای عام، هر حادثه غیر قابل اجتنابی است که مانع اجرای تعهد شخص متعهد شود. اما در معنی خاص، حادثه‌ای ناشی از نیروهای طبیعی است که غیر قابل اجتناب و در عین حال غیر قابل پیش بینی است. متعهد یعنی کسی که انجام تعهدی را برعهده گرفته، موظف و ملزم است تا در برابر متعهدله (کسی که تعهد به خواست و نفع اوست)، تعهد خود را انجام دهد و بدین ترتیب از آن بری شود. اما گاهی متعهد نمی‌تواند تعهد خود را اجرا کند. در این صورت، معمولا متعهد باید خسارت عدم انجام آن تعهد را به متعهدله بپردازد؛ مگر اینکه بتواند ثابت کند به‌سبب بروز حادثه‌ای ناگهانی یا فورس ماژور یا قوه‌ی قاهره به تعهد خود عمل نکرده است.
فورس ماژور (Force Majeure)، قوه‌ی قاهره یا حادثه و آفت ناگهانی مفهومی است که در قانون مدنی صراحتا به‌کار برده نشده است. در مواد مختلفی از قانون مدنی همچون۲۲۷، ۲۲۹، ۳۸۷، ۱۲۱۲و… این مفهوم به‌طور ضمنی آمده و احکام خاصی را بیان کرده است. در ماده‌ی ۲۲۷ آمده که «متخلف از انجام تعهد، وقتی محکوم به تأدیه‌ی خسارت می‌شود که نتواند ثابت کند عدم انجام به‌واسطه علت خارجی بوده است که نمی‌توان مربوط به او نمود»؛ ماده‌ی ۲۲۹ نیز بیان کرده «اگر متعهد به‌واسطه‌ی حادثه که دفع آن خارج از حیطه‌ی اقتدار او است، نتواند از عهده‌ی تعهد خود برآید، محکوم به تأدیه‌ی خسارت نخواهد بود».
دکتر شهداد شعبانی
دیدگاهتان را بنویسید