۳. اقامتگاه
اقامتگاه هم مثل نام و نام خانوادگی یکی از ویژگی‌های شخصیت است و او را به لحاظ حقوقی به محل معینی وابسته می‌کند. درست همان طور که هر شخص باید نامی داشته باشد، هر فردی باید اقامتگاهی هم داشته باشد تا از طریق آن از دیگران متمایز شود.
منظور از اقامتگاه محلی است که شخص در آنجا سکونت دارد و مرکز مهم امور او نیز در آنجاست. اگر محل سکونت شخصی با مرکز مهم امور او فرق داشته باشد، مرکز مهم امور او اقامتگاه او محسوب می‌شود. منظور از مرکز مهم امور جایی است که منافع و فعالیت شخص در آن جا متمرکز است. به عنوان مثال اگر شخصی در ورامین زندگی کند اما محل کار و سرمایه او در تهران باشد، اقامتگاه او تهران است. دلیل این امر هم این است که محل سکونت فرد ممکن است چندین بار عوض شود اما مرکز امور مهم او معمولا ثابت است و کمتر دستخوش تغییر می‌شود.
مطابق قانون هر شخص باید یک اقامتگاه داشته باشد. توجه داشته باشید که در جهان امروز اقامتگاه نقش بسیار مهم و فواید زیادی دارد. به عنوان مثال برای رسیدگی به دعاوی، دادگاهی صالح است که در محل اقامتگاه خوانده واقع شده باشد و اگر می‌خواهید علیه کسی طرح دعوی کنید، دانستن اقامتگاه او ضروری است.
معمولا اقامتگاه با اراده و اختیار خود فرد تعیین می‌شود. با این وجود در برخی موارد افراد دارای اقامتگاه‌های اجباری هستند؛ یعنی قانون به طور پیش فرض و با توجه به ارتباط و وابستگی آنها به دیگران یا به دلیل شغل و مقام آنان، برای آنها اقامتگاه در نظر می‌گیرد. این اشخاص دارای اقامتگاه اجباری هستند:
- زن شوهردار: مطابق قانون مدنی اقامتگاه زن شوهردار همان اقامتگاه شوهر است. طبیعی است که این امر در فرضی صادق است که زن در اقامتگاه شوهر سکونت داشته باشد و مرکز مهم امور او خانه‌ی شوهر محسوب شود؛ در غیر این صورت برای زن اقامتگاه مستقلی در نظر گرفته می‌شود.
- محجورین: محجور کسی است که به دلیل صغر سن یا اختلال در قوای عقلانی، از انجام اعمال حقوقی خود ممنوع است. در خصوص انواع محجورین پیش از این در مطلب محجورین در حقوق ایران صحبت کرده‌ایم. در اینجا باید گفت که اقامتگاه محجورین همان اقامتگاه ولی یا قیم آنهاست.
- مأمورین دولت: اقامتگاه مأمورین دولت، محلی است که در آنجا مأموریت ثابت دارند.
- افراد نظامی: اقامتگاه افراد نظامی که در پادگان هستند، همان پادگان است چرا که مرکز امور مهم نظامیان پادگان آنهاست.
