قرارداد حق العمل کاری دارای اوصافی است. بررسی این اوصاف در شناسایی قرارداد حق العمل کاری کمک شایان توجهی خواهد کرد. ولی متأسفانه به جرأت میتوان گفت حقوقدانان حوزهی تجارت بدان نپرداختهاند.
الف. حق العمل کاری عقد است
قرارداد حق العمل کاری به مانند سایر عقود مستلزم توافق دو اراده است. دو ارادهی انشاییِ سازندهی این قرارداد، حق العمل کار و آمر هستند. قانونگذار شرایط خاصی را برای انعقاد قرارداد حق العمل کاری بیان نکرده است. بنابراین عقدی است رضایی و به مانند سایر عقود از قواعد عمومی قراردادها و شرایط صحت قرارداد مقرر در مادهی ۱۹۰ قانون مدنی تبعیت میکند.
ب. حق العمل کاری قراردادی معوض است
عقد معوض عقدی است که دارای دو مورد است؛ بهگونهای که هریک از آن دو، در عوض مورد دیگر قرار دارد. این دو مورد ممکن است هر دو مال یا هر دو تعهد یا یکی مال و دیگری تعهد باشد. بر خلاف عقد غیر معوض که دارای یک مورد است و عوضی در قبال آن قرار نمیگیرد. در عقد معوض هریک از طرفین در نتیجهی عقد عوضی را دریافت میکند، بنابراین میتوان گفت قصد مشترک طرفین از انعقاد قرارداد مبادلهی دو مورد عقد است. به همین دلیل در عقد معوض تقابل در تعهدات رکن اساسی تشکیل دهندهی عقد است. قرارداد حق العمل کاری در شمار عقود معاوضی است.
ج. حق العمل کاری قرارداد مغابنهای است
عقود بر اساس هدف اقتصادیای که دنبال میکنند، به دو دستهی مغابنهای و مسامحهای تقسیم میشوند. عقود مغابنهای یا عقود معامله، عقودی هستند که طرفین معامله میکوشند بیشترین سود را در معامله نصیب خود کنند و در پی آنند تا در برابر آن چه از دست میدهند عوضی معادل یا گرانبهاتر بهدست آورند. به همین خاطر در عقود مغابنهای علم تفصیلی نسبت به جنس، مقدار و وصف مورد معامله لازم است. در واقع در عقود مغابنهای چون طرفین به دنبال کسب سود بیشتر و حداقل ضرر هستند، بایستی در هنگام عقد میزان و اوصاف تعهد طرفین عقد معین باشد. به گونهای که بدانند در نتیجه عقد چه باید پس بدهند و چه در برابر آن میگیرند.
د. حق العمل کاری قراردادی عهدی است
عقد عهدی را این چنین تعریف نمودهاند: «عقد عهدی، عقدی است که ایجاد حق دینی و تعهد برای یک طرف در مقابل طرف دیگر یا برای هریک از طرفین در مقابل طرف دیگر مینماید. اثر مستقیم عقد عهدی، ایجاد تعهد برای یکی از طرفین یا هر دوی آنهاست. با توجه به تعریف قانون تجارت از حق العمل کاری به عهدی بودن این قرارداد پی خواهیم برد. حق العمل کار در نتیجه ی انعقاد عقد با آمر متعهد می شود به اسم خود و به حساب آمر معامله نماید و آمر نیز متعهد می شود. در قبال ایفای تعهدات حق العمل کار، حق العمل به وی بپردازد. بنابراین قرارداد حق العمل کاری عقدی است عهدی. لازم به ذکر است، اثر مستقیم و اصلی عقد مذکور یعنی ایجاد تعهد برای هریک از طرفین عقد در قبال دیگری، جزء مقتضای ذات آن است. مقتضای ذات عقد آن چنان اثری است که عقد بدون وجود این اثر محقق نمیشود، این اثر را ماهیت عقد ایجاد میکند، در واقع عقد بالذات تولید کنندهی آن است و لذا چنین اثری از عقد جدا نشدنی خواهد بود.
chetor.com=منبع