چه تفاوتی بین انحلال شرکتهای سهامی، مسئولیت محدود و تضامنی وجود دارد؟ در چه مواردی شرکت منحل میشود؟ آیا دلایل انحلال یک شرکت، در تمامی شرکتهای مزبور یکسان است؟ تصفیه و ورشکستگی چگونه میتوانند موجب انحلال یک شرکت شوند؟ آیا مورد تصفیه و ورشکستگی در هر سه شرکت صادق است؟
پایان حیات شرکت سهامی
شرکتهای تجاری، از جمله شرکت سهامی همانند هرشخص حقوقی دیگر به دلایل مختلفی به پایان عمر و فعالیت خود میرسند، پایان حیات شخصیت حقوقی با مفهوم انحلال همزاد است. انحلال نسبت به آنچه قانونگذار برمیشمارد معنای گستردهتری دارد، به نحوی که بطلان شرکت را که شیوهای خاص برای ختم فعالیت تجاری بهشمار میرود نیز باید در همین مفهوم مدنظر قرار داد، هر چند که در لایحهی اصلاحی قانون تجارت مصوب سال ۱۳۴۷، بطلان شرکت از موارد انحلال بهشمار نیامده باشد، میتوان یکی از تفاوتهای شرکت تجاری با دیگر اشخاص حقوقی را به گونهای با مفهوم انحلال پیوند داد. چرا که اشخاص حقوقی غیر تجاری تنها با تصمیم اعضا یا حکم دادگاه منحل میشوند. در صورتی که شرکتهای تجاری، افزونِ بر دو شیوهی گفته شده، ممکن است ناگزیر به دلیل ورشکستگی، به انحلال کشیده شوند. شیوهی اخیر انحلال تابع قواعد بسیار سختگیرانهای است و بخش مهمی از حقوق تجارت را تشکیل میدهد. علاوه بر اختصاص بخش ۱۰ لایحهی اصلاحی قانون تجارت که دربرگیرندهی ۳۴ مادهی انحلال و تصفیهی شرکت سهامی است، قانونگذار بخش ورشکستگی در قانون تجارت را نیز در ۳ باب و ۱۴۴ ماده پیشبینی کرده است که عمدتا قابل اعمال بر شرکتهای تجاری و از جمله شرکتهای سهامی است.
چنانچه قانون تصفیهی امور ورشکستگی سال ۱۳۱۸ و آییننامهی ورشکستگی را نیز بر مقررات بالا بیفزاییم، انحلال از راه ورشکستگی، گستردهترین و پیچیدهترین شیوهی انحلال بهشمار خواهد رفت. در حقیقت میتوان گفت که ورشکستگی هم یکی از مصادیق و علل انحلال شرکتهاست. شیوهی اخیر انحلال شرکتها را در ادامه و در مبحث ورشکستگی بررسی خواهیم کرد.