برنامهها یا اپلیکیشنهای غیرمتمرکز (dApps) برنامههایی منبعباز (متنباز، open-source) هستند که توسعهدهندگان آنها را روی یک بلاکچین ایجاد میکنند و هدف آنها این است که کاربردهایی در دنیای واقعی داشته باشند. اتریوم مادر اپلیکیشنهای غیرمتمرکز به شمار میرود. خالق اتریوم، ویتالیک بوترین، در اصل آن را با این هدف طراحی کرد که توسعهدهندگان بتوانند برنامههایشان را روی بلاکچین خودشان ایجاد کنند.
هیچ تعریف واحدی برای این اپلیکیشنها وجود ندارد، اما میتوان گفت همه آنها دارای چند ویژگی مشترکاند:
- منبعبازند؛
- غیرمتمرکزند؛
- دارای یک پروتکل هستند (جامعه باید روی یک الگوریتم رمزنگارانه توافق کنند)؛
- از سیستم مشوق استفاده میکنند (یعنی اعتبارسنجها برای مشارکت در سیستم توکنهایی را بهعنوان پاداش دریافت میکنند).
ارزش بازار برخی از اپلیکیشنهای غیرمتمرکزِ ساختهشده روی اتریوم، به میلیون دلار میرسد. بهلحاظ نظری، یک اپلیکیشن غیرمتمرکز میتواند بهاندازه هر شرکت یا محصول دیگری ارزشمند باشد.
۵. امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای
یکی از اصطلاحات ارز دیجیتال که شاید کمی عجیبوغریب به نظر بیاید دیفای است. دیفای (DeFi) اصطلاحی است که به همه امور مالی غیرمتمرکز که جایگزین امور مالی سنتی متمرکز شدهاند اطلاق میشود. بانکداری، مدیریت پول، خدمات پرداخت، بیمه و هر چیزی که در نظام مالی سنتی بهشکل متمرکز انجام میشد در دیفای بهشکل غیرمتمرکز خواهد بود.
محصولات و خدمات دیفای این امکان را برای ما فراهم میکنند که بهشکلی دموکراتیک به صنعتی دسترسی داشته باشیم که در طول تاریخ در انحصار گروهی خاص (از جمله دولتها) بوده است.